Hoekverbindingen in metselwerk
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Hoekverbindingen in metselwerk zijn de aansluitingen van metselwerk die, afhankelijk van het gekozen metselverband, op specifieke wijze 'de hoek om gaan' om een constructief sterke en esthetisch aansluitende stapeling van stenen te realiseren.
Omschrijving
De manier waarop stenen in een hoek van een metselwerkconstructie met elkaar worden verbonden, is cruciaal voor zowel de stabiliteit, draagkracht als het uiterlijk van het metselwerk. Bij het maken van hoeken in metselwerk, vooral bij traditionele verbanden zoals Engels of Vlaams verband, steken koppen en strekken vaak om-en-om in elkaar, vergelijkbaar met een tandverbinding. Dit zorgt voor een sterke constructieve samenhang. Het patroon waarmee het metselwerk 'de hoek om gaat', ook wel de 'hoeklijst' genoemd, is specifiek voor elk metselverband. Bij halfsteensverband en tegelverband met vierkante stenen is er een ander aansluitingspatroon aan de hoek. Bij moderne bouw met een schil van een halve steen dik, wordt de hoek vaak losgehouden met een dilatatievoeg. Ook kunnen speciale hoekstukken van wapening, zoals Murfor hoeken, worden toegepast, met name bij gelijmd metselwerk, om spanningsconcentraties en scheurvorming in wandverbindingen op te vangen.
Metselverbanden en hoeken
Het metselverband, de manier waarop stenen in een muur worden geplaatst, is bepalend voor de hoekverbinding. Traditionele verbanden geven het metselwerk sterkte en stabiliteit. Voorbeelden van metselverbanden zijn onder andere halfsteensverband, blokverband, Vlaams verband, Noors- of kettingverband, Engels verband, staand verband en kruisverband. Elk verband heeft een specifieke kop-strekverhouding en bepaalt hoe de stenen op de hoek aansluiten. Om het verband op de hoeken goed te leggen, moeten stenen soms worden ingekort tot bijvoorbeeld drieklezoren (3/4 steen) of halve stenen. Bij sommige verbanden, zoals kruisverband, bevindt zich op de hoek vaak een drieklezoor. Bij wildverband, waar koppen en strekken in ogenschijnlijk willekeurige volgorde worden geplaatst, zijn er nog steeds regels voor de plaatsing van stenen op de hoek, zoals het beginnen van een laag met een drieklezoor of een kop, en het vermijden van te veel koppen of strekken naast elkaar.
Stabiliteit en versterking
De stabiliteit van metselwerk, inclusief de hoeken, is cruciaal. Naast het correct toepassen van het metselverband, kunnen hoeken worden versterkt. Bij metselwerk met lijmvoegen kunnen speciale hoekverbindingen, zoals Murfor hoeken, worden toegepast in de lintvoegen om spanningsconcentraties op te nemen. Wapening, zoals Murfor, wordt over het algemeen in de lintvoegen van metselwerk of bouwblokken geplaatst om de sterkte te verhogen en wordt soms gebruikt bij hoekverbindingen. Dilatatievoegen zijn noodzakelijk in metselwerk, met name bij in- en uitwendige hoeken, om scheurvorming door spanningen als gevolg van vormveranderingen, zoals temperatuurschommelingen, te voorkomen. Deze voegen zorgen ervoor dat gevelvlakken verticaal kunnen bewegen. Dilatatievoegen op gebouwhoeken mogen op een bepaalde afstand van de hoek worden geplaatst, waarbij het metselwerk direct om de hoek niet verankerd mag zijn met spouwankers.
Gebruikte bronnen: